Nieuwsarchief Digitale Gemeente Borsele maandag 20 december 2004

Baarlandse archiefstukken weer thuis

Emigrant bewaarde papieren

Na een lange reis over een kwart van de aardbol, is een stapel zeventiende- en achttiende-eeuwse documenten thuisgekomen in de gemeente Borsele. De stukken hebben betrekking op het leven in Baarland en dat maakt ze uiterst zeldzaam. In de negentiende eeuw ging het Baarlandse gemeentearchief samen met de herberg waarin het werd bewaard, in vlammen op. Wat kon worden gered, past in één archiefdoosje.

Dat geschiedvorsers nu toch nog wat te weten kunnen komen over Baarland, is te danken aan Johannes Traas, een oud-Baarlander die een nieuw leven heeft opgebouwd in Canada. Aan hem is het ook te danken dat de hervormde kerk in Baarland, eigendom van de Stichting Oude Zeeuwse Kerken, de doopvont heeft teruggekregen.

Johannes Traas kweekte na de Tweede Wereldoorlog onderstammen voor fruitbomen in Baarland. Bij de watersnoodramp van 1953 werd zijn bedrijf getroffen en verloor hij alles wat hij had opgebouwd. Als hij dan toch bij nul moest beginnen, deed hij dat liever in Canada, waar in die tijd veel jonge boeren heen gingen.

Oude documenten

De familie Traas scheepte haar hele hebben en houwen in, waaronder ook wat oude documenten die al meer dan een eeuw in de familie werden bewaard.

Volgens Jan de Ruyter, de auteur van de historische dorpsbeschrijvingen die de gemeente Borsele uitgeeft, was het niet ongebruikelijk dat de burgemeesters, die ook gemeentesecretaris waren, belangrijke stukken bij zichzelf thuis opsloegen. "Deze stukken komen uit de kast van een burgemeester Bruggeman, een negentiende-eeuwse voorzaat van de familie Traas. Doordat hij de stukken niet in een archiefkast stopte, die in de herberg stond die ook als gemeentehuis werd gebruikt, kunnen we er nu nog over beschikken."

Satelliet

Omdat het Johannes Traas was die de gemeente Borsele vanuit Canada tipte over de verblijfplaats van de doopvont, dat in Middelburg stond, bood De Ruyter het eerste exemplaar van zijn boekje over Baarland, via een satellietverbinding aan hem aan. Op die manier kwamen de archiefstukken ter sprake, die naderhand aan een nicht van Traas zijn meegegeven. Het gemeentearchief van Borsele is er erg blij mee.

De stukken vormen een vreemde verzameling, waarvan niet altijd de relatie met Bruggemans te beredeneren valt. Er is een testament uit 1657, waarin de armen van Baarland ook nog wat krijgen, er zijn lijsten met wie hoeveel belasting moet betalen en er is een reeks klachten van Baarlanders die vinden dat ze voor veel te veel worden aangeslagen.

Oorlog

"Dat is niet gek, hoor", zegt De Ruyter. "Nederland deed in die tijd niks dan oorlog voeren. Dat kostte geld en moest betaald worden. De mensen, vooral de boeren, moesten voor alles dik betalen: Belasting op de dienstmeid, op het vee, op het zout, waterpenningen, provinciale belastingen, honderdste penningen, zevende penningen voor het gemaal: je kunt het zo gek niet bedenken of er werd geld uit geschud. Blijkens dit teruggevonden document, waren de Baarlanders dat in 1770 meer dan spuugzat."